syfilis-test

Syfilis is een seksueel overdraagbaar aandoening (SOA), die wordt veroorzaakt door de bacterie Treponema pallidum. Andere namen voor syfilis zijn ‘lues’ en een ‘harde sjanker’. De ziekte is erg besmettelijk en wordt overgedragen via seks door direct contact met de plekken op de huid en slijmvliezen. Syfilis komt niet zo veel voor in Nederland. Vooral mannen die seks hebben met mannen krijgen hier syfilis, maar iedereen kan het oplopen. In andere gebieden op de wereld komt syfilis wel veel voor. Door een condoom te gebruiken maak je de kans veel kleiner om het op te lopen. 

De ziekte geeft ontstekingen en wordt verdeeld in 3 stadia met verschillende klachten. Je krijgt niet direct klachten. Hoe lang dit duurt na besmetting heet de ‘incubatietijd’. De incubatietijd van syfilis verschilt per stadium van de ziekte. Er zijn ook mensen die geen klachten krijgen of zo mild dat ze het nauwelijks merken. 

Het eerste stadium begint binnen 2 tot 12 weken na de besmetting. Dan kun je een hard en pijnloos zweertje krijgen op de plek waar je besmet bent. Dit zweertje ziet eruit als een rode plek of een open wond en wordt ook wel een ‘ulcus’ genoemd of ‘harde sjanker’. Vaak zit de  zweer op de eikel of een ander deel van de penis, maar een syfilis-zweer kan ook diep in de vagina, anus of in de mond/keel zitten, waar je hem vaak niet kan zien of voelen. Meestal verdwijnt de zweer vanzelf binnen 3 tot 6 weken, ook zonder behandeling. De bacterie is dan nog niet weg en verspreidt zich via je bloed door je lichaam. 

In het tweede stadium van syfilis kun je andere klachten krijgen. Deze ontstaan binnen 3-8 weken nadat je de zweer kreeg en altijd binnen 1 jaar na besmetting. Symptomen zijn voor mannen en vrouwen hetzelfde en kunnen bestaan uit huiduitslag (vlekjes) over je hele lichaam en griepverschijnselen. Ook zonder behandeling verdwijnen deze klachten, maar de ziekte is er nog en je bloed blijft nog 1-2 jaar besmettelijk. 

In het derde stadium van syfilis heb je in het begin helemaal geen klachten meer. Deze fase kan 2 tot 30 jaar duren, waarbij de ziekte eerst jarenlang in een soort ‘slaapstand’ zit, maar daarna al je organen kan aantasten. Daarom wordt syfilis ook wel ‘the great imitator’ genoemd; het kan lijken op heel veel andere ziektes. Als je hierbij plekken op je huid of slijmvliezen krijgt dan ben je weer besmettelijk. 

Hieronder vind je een overzicht van syfilis-symptomen per stadium van de ziekte. 

Wat zijn de gevolgen van syfilis? 

Als syfilis niet wordt behandeld kan dit schade geven aan je organen, zoals je hart, ruggenmerg, hersenen, huid en botten, met erge klachten en soms permanente schade tot gevolg. Hier kennen we genoeg voorbeelden van uit de geschiedenisboeken. Gelukkig is syfilis tegenwoordig goed te behandelen met antibiotica. Als je er op tijd bij bent heeft syfilis geen blijvende gevolgen. Wel kunnen we nog je hele leven zien in je bloed dat je het ooit gehad hebt, ook als je goed bent behandeld. 

Syfilis geeft soms geen klachten en is wel besmettelijk, laat je daarom vroeg onderzoeken als je risico hebt gelopen: het liefst 3 maanden erna en bij klachten meteen.

Syfilis krijg je vooral door seksueel contact met een besmet persoon. Je kan het oplopen als jouw slijmvliezen (dit zijn bijvoorbeeld de eikel, vagina, anus en mond) of een wondje in contact komen met een syfilis-plekje. Je kan het dus vooral oplopen door vaginale seks, anale seks en orale seks (pijpen, beffen, rimmen). Een condoom gebruiken beschermt meestal goed, de kans is dan klein dat je syfilis overdraagt of oploopt. 

Als er een syfilis-zweertje in de mond zit, kan je het oplopen door te zoenen. 

Iemand kan ook syfilis-huidafwijkingen hebben. Je kan syfilis dan ook soms oplopen als je de huid aanraakt, bijvoorbeeld bij naakt knuffelen of strelen. 

Syfilis kan tijdens de zwangerschap en bevalling ook overgaan van moeder op kind. Zwangeren in Nederland worden daarom standaard getest. 

Soms heb je meer kans op het krijgen van syfilis. Bijvoorbeeld als je als man seks hebt met mannen of als jij of je sekspartner uit een gebied komt waar syfilis meer voorkomt, zoals in Oost-Europa, Azië, Afrika, en Midden- en Zuid-Amerika.

Stadium 1 (2-12 weken, primaire syfilis):

• Zweertjes bij de eikel, penis, vagina, anus en/of mond. Meestal is dit niet pijnlijk.
• Opgezette lymfeklieren 

Stadium 2 (3-8 weken, secundaire syfilis):

• Huiduitslag over gehele lichaam, ook op de handen en voeten. Meestal zijn dit rode vlekjes die niet jeuken 
• Griepachtige verschijnselen zoals koorts, hoofdpijn, keelpijn en vermoeidheid
• Haaruitval met kale plekken 
• Oogklachten waardoor je moeilijker kunt zien 

Stadium 3 (2-30 jaar, tertiaire syfilis):

• Schade aan de organen, zoals het hart en de botten
• Schade aan de hersenen en ruggenmerg, dit wordt neurosyfilis genoemd. In eerdere stadia komen klachten van hoofd en zenuwen ook soms voor, maar is blijvende schade nog te voorkomen. Bespreek zulke klachten dus meteen met je arts. 

Er zit nauwelijks verschil in de symptomen van syfilis bij mannen en vrouwen. Lees hier nog meer over de symptomen van syfilis.

Het is verstandig om je te laten testen op syfilis als: 

• je klachten hebt die bij syfilis kunnen passen
• je gewaarschuwd bent voor syfilis door een sekspartner
• jij of een sekspartner uit een risicogroep* komt

Heb je klachten? Kom dan direct. Je kan syfilis-symptomen krijgen vanaf 10 dagen na de seks. Het is ook handig als je thuis alvast foto’s neemt van je huiduitslag of zweertje. 

Heb je geen klachten, maar wel risico gelopen? Test dan in ieder geval 3 maanden na het contact op syfilis en andere SOA’s zoals HIV. 

Meestal is het verstandig om 2 weken na het risico alvast voor andere SOA-testen te komen, zoals chlamydia en gonorroe.  

Het testen op SOA’s kan je helpen om fijnere, zorgeloze seks te hebben. Wij adviseren je tijdens je afspraak graag over welke testen voor jou verstandig zijn. 

*Dit zijn de risicogroepen: 

• mannen die seks hebben met mannen
• sekswerkers
• transgender personen die seks hebben met mannen
• mensen uit gebieden waar syfilis veel voorkomt (Oost-Europa, Subsahara Afrika, Zuid- en Zuidoost-Azië, Zuid- en Midden Amerika, Caribisch gebied)
• mensen met veel wisselende sekspartners (meer dan 3 per half jaar)

Het gebruiken van een condoom maakt de kans klein dat je syfilis krijgt of geeft aan een ander persoon. Gebruik deze bij orale-, vaginale- en anale seks. Wist je dat je ook een condoom open kan knippen en deze over de vagina of anus kan leggen? Op deze manier kan je toch veilig beffen of rimmen. Je kan ook een beflapje gebruiken. Maar ook als je een condoom of beflapje gebruikt kan je heel soms syfilis oplopen. Laat je bij twijfel daarom altijd onderzoeken.

Als je ziet dat iemand een zweer heeft kun je beter geen seks met diegene hebben op dat moment. Als je zelf symptomen hebt van syfilis kun je ook beter geen seks hebben, maar je eerst laten testen. 

Wil je weten hoe je een condoom juist gebruikt? Klik dan hier. 

Sommige mensen vinden het lastig om te beginnen over condooms. Op de website van Sense vind je hier handige informatie en tips over

Ben je positief getest op syfilis? Neem dan contact met ons op. 

De behandeling van syfilis werkt met antibiotica die je krijgt via twee prikken in je billen. Je krijgt 1 of 3 behandelingen, afhankelijk van o.a. jouw klachten en testuitslagen. Als je al eens eerder behandeld bent, dan is het soms niet nodig om nog een keer te behandelen. We vragen je dan om eerst je oude testuitslagen op te zoeken. En in bepaalde situaties moet je eerst naar de neuroloog voor aanvullende testen, voordat je behandeld mag worden. 

Onze artsen zullen op basis van jouw uitslagen en jouw situatie kijken wat er voor jou nodig is. 

Het is belangrijk dat er een geschikt behandelplan wordt gemaakt, want dan is syfilis goed te genezen. Hoe eerder je behandeld wordt, hoe beter. Zo voorkom je dat de syfilis zich verder door je lijf verspreidt en voor ergere klachten kan zorgen. 

Heb je een vaste sekspartner? Vermeld dit dan bij het maken van de afspraak, dan kunnen jullie samen komen. 

Na de behandeling

Je mag pas weer seks hebben vanaf 7 dagen nadat je behandeling klaar is. Heb je een zweer? Dan moet je nog langer wachten. Seks hebben is dan pas weer veilig als je zweer helemaal weg is. 

Je kan syfilis ook vaker oplopen; je wordt niet immuun. Daarom is het belangrijk om je sekspartner(s) te waarschuwen. Zo kunnen die zich ook laten testen en zo nodig behandelen. Vind je dit moeilijk? Dan kunnen we een code voor je aanmaken op partnerwaarschuwing.nl. Hiermee kun je je partner(s) anoniem waarschuwen voor syfilis. 

Vergeet niet om controle-afspraken te maken. Meestal moet na 6 en 12 maanden nog een keer een syfilis-test gedaan worden, soms zelfs vaker. Hiermee wordt gekeken of de behandeling goed genoeg heeft gewerkt. De arts zal bij jouw behandelafspraak vertellen hoe vaak controles voor jou nodig zijn.