Zo werkt een soa‑test: alles wat je moet weten

Heb je klachten, heeft iemand je gewaarschuwd, of wil je gewoon zeker weten of je een soa hebt? Wat je reden ook is: een SOA-test laten doen kan best spannend zijn. Vooral als je niet precies weet wat je kunt verwachten. Daarom leggen we in deze uitgebreide uitleg stap voor stap uit hoe het testen werkt. Zo weet jij precies wat er gebeurt tijdens de afspraak, hoe het onderzoek verloopt en wat de uitslag betekent. Op die manier ga je goed voorbereid naar de test toe.

De afspraak: hoe gaat dat in zijn werk?

Een soa-test kun je laten uitvoeren bij verschillende instanties: via je huisarts, bij de GGD of bij een gespecialiseerde kliniek zoals OneDayClinic. De werkwijze kan per locatie iets verschillen. Bij OneDayClinic verloopt de afspraak in een prettige en persoonlijke setting. Je wordt geholpen door een arts of verpleegkundige die met jou bespreekt welke soa’s relevant zijn om te testen. Je hoeft dus niet van tevoren te weten welke test je moet kiezen, we begeleiden je stap voor stap.

Tijdens het gesprek stelt de zorgverlener een aantal vragen, zoals:

• Heb je momenteel klachten?
• Wanneer heb je voor het laatst seks gehad?
• Hoeveel seksuele partners heb je recent gehad?

Veel mensen vinden het ongemakkelijk om over hun seksleven te praten. Dat kan komen door schaamte, onzekerheid over seksuele voorkeuren, of angst voor oordeel. Bij OneDayClinic begrijpen we dat volledig. Daarom doen we er alles aan om jou op je gemak te stellen. Of je nu veel of weinig seksuele ervaring hebt, ongebruikelijke voorkeuren hebt of per ongeluk onbeschermde seks hebt gehad, bij ons word je zonder oordeel geholpen.

Zodra de arts of verpleegkundige voldoende informatie heeft verzameld, krijg je een persoonlijk advies over welke testen je het beste kunt doen en wanneer. Wil je meer testen dan geadviseerd? Of had je iets anders verwacht? Dan is daar altijd ruimte voor overleg. Jij beslist uiteindelijk zelf.

Let op: bij OneDayClinic kun je ook anoniem een soa-test laten uitvoeren. Je hoeft dus niet je echte naam of geboortedatum op te geven als je dat prettiger vindt.

Hoe verloopt de soa‑test zelf?

Er zijn meerdere soorten seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s), en de manier van testen hangt af van de specifieke soa én van je lichaam. Er zit namelijk verschil tussen de testmethodes bij mensen met een penis en mensen met een vagina.

Testen bij personen met een penis

Voor chlamydia, gonorroe, mycoplasma en trichomonas wordt meestal urineonderzoek gedaan. Je plast dan in een potje op het toilet. Belangrijk is dat je minstens 1,5 tot 2 uur van tevoren niet hebt geplast. Dat maakt de test betrouwbaarder.

Testen bij personen met een vagina

Hier wordt doorgaans een vaginale swab afgenomen. Bij OneDayClinic mag je dit zelf doen, in alle rust op het toilet. Je krijgt een wattenstaafje en een buisje. Je brengt het staafje een paar centimeter in je vagina en draait het rustig rond. Daarna plaats je het in het bijgeleverde buisje. Ben je op dat moment ongesteld? Geen probleem: menstruatie heeft geen invloed op het testresultaat. Vind je het lastig om zelf een swab af te nemen? Dan kan een zorgverlener je daarbij helpen.

Testen van keel en anus

Bepaalde soa’s, zoals chlamydia en gonorroe, kunnen ook in je keel of anus voorkomen. Deze plekken worden dan ook getest als daar aanleiding voor is. Ook hier wordt gewerkt met een wattenstaafje:

• Keel: het staafje wordt voorzichtig over de bogen achter in je keel gehaald.
• Anus: het staafje wordt een klein stukje in je anus ingebracht en vervolgens voorzichtig rondgedraaid. Dit gebeurt op vergelijkbare wijze als bij de vaginale swab.

Bloedonderzoek voor hiv, hepatitis B en syfilis

Voor deze soa’s is een bloedtest noodzakelijk. De arts of verpleegkundige prikt één buisje bloed af, wat voldoende is voor meerdere testen. Deze afname duurt slechts enkele minuten en gebeurt onder steriele omstandigheden.

Wat gebeurt er met het materiaal in het laboratorium?

Zodra je urine, swab of bloed bij het laboratorium aankomt, wordt dit onderzocht op aanwezigheid van soa’s. Afhankelijk van het soort test wordt daarvoor een andere techniek gebruikt.

De PCR-techniek

Bij testen op chlamydia, gonorroe, mycoplasma en trichomonas wordt gebruikgemaakt van de PCR-methode: Polymerase Chain Reaction. Hierbij wordt gekeken of het genetisch materiaal (DNA of RNA) van een bacterie of parasiet in het monster aanwezig is. Als dat het geval is, wordt het genetisch materiaal herhaaldelijk gekopieerd. Zo ontstaat er genoeg informatie om betrouwbaar vast te stellen of de betreffende soa aanwezig is. Is er géén genetisch materiaal, dan blijft de test negatief.

Antistoffen en antigenen in het bloed

Bij hiv, hepatitis B en syfilis wordt in je bloed gekeken of er specifieke antistoffen of antigenen aanwezig zijn. Zodra je lichaam een infectie doormaakt, reageert je immuunsysteem met het aanmaken van antistoffen. Deze antistoffen zijn vaak specifiek voor één soort virus of bacterie. Je kunt het zien als een sleutel (de antistof) die past op een bepaald slot (het virus of de bacterie).

Het laboratorium gebruikt een techniek waarbij markerstofjes zich binden aan de antistoffen. Worden die bindingsstoffen gevonden? Dan is de test positief. Is er geen infectie, dan binden de stoffen niet en is de test negatief.

Wat zijn sneltesten?

Bij OneDayClinic kun je in veel gevallen ook kiezen voor een sneltest. Dat betekent dat je voor bepaalde soa’s, zoals chlamydia, gonorroe, trichomonas en hiv, de uitslag binnen 30 minuten kunt ontvangen.*

De meeste sneltesten maken ook gebruik van de PCR-techniek, waardoor ze net zo betrouwbaar zijn als de testen die via het laboratorium verlopen. Snel betekent dus zeker niet minder nauwkeurig.

De uitslag: positief of negatief?

Wachten op een testuitslag is altijd spannend. Ook als je geen klachten hebt, kan er toch een soa aanwezig zijn. Gelukkig is de wachttijd bij OneDayClinic beperkt. Bij laboratoriumonderzoek ontvang je de uitslag meestal binnen twee werkdagen.

De uitslag van een soa-test kan op twee manieren worden weergegeven:

• Negatief: er is geen soa aangetroffen in je monster.
• Positief: er is wél een soa gevonden.

Als je positief test, kun je bij OneDayClinic direct terecht voor behandeling. Denk aan het voorschrijven van antibiotica of verdere begeleiding als dat nodig is. Alles wordt op één locatie geregeld, zodat je niet opnieuw ergens anders naartoe hoeft.

*Sneltesten zijn alleen beschikbaar voor bepaalde testen, zoals voor chlamydia, gonorroe en hiv. Vraag bij je afspraak naar de mogelijkheden.